Zelf aan sport doen, maar ook het kijken van sport is voor vele miljoenen in ons land een leuke hobby. Sinds 1 oktober is het ook mogelijk om een gokje te wagen op een wedstrijd. Net als in de ons omringende landen is voetbal daarbij favoriet. Maar hierdoor wordt sport ook nog aantrekkelijker voor matchfixers om de uitslag of andere zaken te beïnvloeden.

Wat is matchfixing?

We spreken over matchfixing als derden met sporters afspraken maken om tegen betaling bepaalde zaken tijdens de wedstrijd te laten verlopen zoals de matchfixers willen om daar geld mee te verdienen door erop te gokken. Er zijn al een tijdje signalen dat ook in Nederland er sprake is van matchfixing. Daarbij werd in eerste instantie gekeken naar darts en tennis, maar ook bij voetbal lijkt het voor te komen, blijkens een recente documentaire van de NPO. De politiek bemoeit zich er nu ook mee.

Hoe is de huidige situatie?

In het strafrecht is matchfixing niet als zodanig opgenomen. Het verschijnsel kan wel aangepakt worden door gebruik te maken van de artikelen met betrekking tot corruptie, oplichting en witwassen. Een feit is echter dat er tot op heden in ons land nog nooit iemand is veroordeeld voor matchfixing, dus geen fixer en evenmin een sporter. Het is uiteraard wel funest voor een sporter indien hij of zij verdacht wordt van betrokkenheid bij matchfixing.

In de jurisprudentie zijn ook een aantal zaken opgenomen die het voor het openbaar ministerie moeilijk maken om zaken voor de rechter te brengen. Zo mag momenteel een ‘fixer’ wel contact opnemen met een sporter en deze een beloning geven, mits er maar niets tegenover staat. Concreet betekent zoiets dat de bewijslast erg hoog wordt. Ook als er wel afspraken zijn gemaakt is dat niet strafbaar indien de sporter of bijvoorbeeld een scheidsrechter amateur is. Om aan dergelijke situaties een einde te maken wil een meerderheid in de Tweede Kamer op voorstel van D66 dat er een wijziging komt in het strafrecht, waardoor matchfixing expliciet wordt vervolgd en ook ruimer kan worden gedefinieerd.

De aanpak in onze buurlanden

Niet alleen in ons land zijn er incidenten in de voetbalsport. In 2018 werd België opgeschrikt door een schandaal waarbij een groot aantal betaalde clubs in de hoogste divisie werden onderzocht. Spil in de zaak was de voetbalmakelaar van Iraanse afkomst Bayat. De zaak leidde ertoe dat er een Nationaal Platform werd opgericht ter bestrijding van manipulatie van sportwedstrijden. Om matchfixing in kaart te krijgen draait het allemaal om het verkrijgen van informatie. Daarom is het Nationaal Platform in België zeer ruim opgezet en kan iedereen met informatie op vele plaatsen terecht en zal alle info serieus worden genomen.

Ook in Duitsland komt matchfixing voor. Enkele jaren geleden werd er een Nederlandse bende opgerold die wedstrijden van tweede divisieclub St. Pauli manipuleerde. Daarbij ging het er niet mild aan toe. Na een wedstrijd die niet naar wens van de matchfixers was verlopen, werden spelers van de club met de dood bedreigd indien dit nog eens zou gebeuren. De leden van de bende werden veroordeeld tot gevangenisstraffen. Ook in Duitsland is er nu veel aandacht voor signalen die kunnen duiden op manipulatie van sportwedstrijden.

De Europese aanpak van matchfixing

Ook op EU-niveau is er al meerdere jaren aandacht voor een centrale aanpak van matchfixing. Het is immers geen nationaal probleem omdat de sport steeds internationaler wordt. In het Europese voetbal gaan enorme bedragen om, niet alleen voor de betrokken clubs vanwege de opbrengsten van reclame en tv-rechten, maar ook in het gokcircuit.

Een internationale aanpak van matchfixing ligt dus voor de hand maar wordt voorlopig nog gefrustreerd door het kleinste lid van de Unie: Malta. Dat is overigens niet verbazend omdat een groot aantal bookmakers (met en zonder vergunning) is gevestigd op het kleine eiland. Online bookmakers en casino’s zijn belangrijk voor de werkgelegenheid op Malta en het land vreest dat een deel van deze activiteit naar buiten de EU zal worden verplaatst indien er verscherpt toezicht zou komen.

Hoe denkt justitie over een aanpassing van het strafrecht?

Vertegenwoordigers van het openbaar ministerie hebben voorzichtig gereageerd op het eventueel opnemen van matchfixing in het strafrecht. De bewijsvoering bij een dergelijk vergrijp is lastig omdat het vaak moeilijk te bewijzen valt dat er daadwerkelijk manipulatie heeft plaatsgevonden. Omdat met regelmaat wordt gekozen voor relatief kleine competities zijn de bedragen die worden betaald ook niet altijd traceerbaar. De wijze waarop de toekomstige wet wordt vastgesteld zal  bepalen of er inderdaad meer effectief kan worden opgetreden tegen dit veelvoorkomend verschijnsel.